حسگر دمای مایع خنک‌کننده که ما آن را با نام «حسگر دمای آب» هم می‌شناسیم، یکی از حسگرهای خودرو است که برای نظارت بر دمای مایع خنک‌کننده موتور استفاده می‌شود. آنچه در داخل پیشرانه گردش می‌کند، فقط آب نیست و ترکیبی از آب همراه‌ با مایع ضدجوش و ضدزنگ و ضدیخ است؛ به همین دلیل، معمولا به‌جای آب، آن را مایع خنک‌کننده می‌نامند و مهندسان مکانیک خودرو هم از گفتن نام حسگر دمای آب خودداری می‌کنند.

اکثر حسگرهای دمای خنک‌کننده با استفاده از مقاومت الکتریکی برای اندازه‌گیری دمای مایع کار می‌کنند. سیگنال خروجی از حسگر به کامپیوتر ارسال می‌شود تا تغییراتی در زمان‌بندی پیشرانه و محاسبات (پاشش) سوخت برای عملکرد بهینه انجام شود. هنگامی‌که دمای مایع خنک‌کننده در پیشرانه سرد باشد، سوخت بیشتری نیاز است و هنگامی‌که دمای آن به گرمای لازم برسد، به سوخت کمتری احتیاج دارد. همچنین، در‌صورتی‌که واحد کنترل پیشرانه (ECU) تشخیص دهد دما بسیار افزایش یافته است، برای محافظت از پیشرانه دربرابر آسیب احتمالی ناشی از گرمای بیش‌از‌حد، مشخصات عملکردی را تنظیم می‌کند.

ازآنجاکه دما در محاسبات عملکردی پیشرانه نقش مهمی ایفا می‌کند، هرگونه مشکل مربوط به حسگر دمای خنک‌کننده می‌تواند به‌سرعت به سوء‌عملکرد پیشرانه تبدیل شود. معمولا عیوب حسگر باعث ایجاد نشانه‌هایی می‌شود که راننده می‌تواند با توجه به علائم، مشکل احتمالی را حدس بزند و از ضررهای احتمالی بعدی جلوگیری کند.

۱. مصرف سوخت زیاد
یکی از اولین علائم نقص حسگر دمای خنک‌کننده، مصرف سوخت زیاد است. اگر حسگر بد کار کند، می‌تواند سیگنال اشتباه به کامپیوتر خودرو ارسال کند و محاسبات سوخت و زمان‌بندی را تحت‌تأثیر قرار دهد. ارسال سیگنال اشتباه از کارکرد پیشرانه در دمای پایین به کامپیوتر، چندان غیرمعمول نیست. چنین عیبی باعث می‌شود کامپیوتر خودرو فکر کند دمای پیشرانه سرد است (حتی اگر واقعا این‌طور نباشد) و درنتیجه دستور ارسال سوخت بیشتری نسبت به مقدار لازم صادر خواهد کرد. به این معنی که افزایش مصرف سوخت را سبب می‌شود و ممکن است عملکرد موتور را نیز مختل کند.

۲. خروج دود سیاه از اگزوز
یکی دیگر از علائم ایجاد عیب احتمالی در حسگر مایع خنک‌کننده، خروج دود سیاه از اگزوز است. اگر حسگر خراب شود و سیگنال اشتباه ارسال کند، ECU در محاسبات خود اشتباه می‌کند و مخلوط سوخت را بدون ضرورت غنی خواهد کرد. اگر مخلوط سوخت و هوا بیش‌از‌حد غنی باشد، پیشرانه به مرحله‌ای می‌رسد که نمی‌تواند سوخت را به‌خوبی منفجر کند و درنتیجه دمای محفظه‌ی احتراق و لوله‌های اگزوز افزایش می‌یابد. درادامه، رنگ دود ناشی از احتراق به سیاه تغییر می‌کند که نشانه‌ی غنای مطلوب سوخت است.

۳. بیش‌از‌حد گرم‌شدن پیشرانه
یکی دیگر از علائم ایجاد عیب در حسگر دمای خنک‌کننده، گرم‌شدن بیش‌از‌حد پیشرانه است. گاهی اوقات حسگر دمای آب به‌گونه‌ای خراب می‌شود که سیگنال دائمی از داغ‌بودن پیشرانه به ECU ارسال می‌کند. در این حالت، واحد کنترل الکترونیکی برای جبران‌کردن گرمی پیشرانه، به‌اشتباه دستور می‌دهد تا مخلوط سوخت و هوا رقیق شود. ازاین‌رو، دمای پیشرانه به‌دلیل مخلوط سوخت و هوای رقیق، مدام افزایش می‌یابد که به احتراق زودرس و خطای جرقه منجر خواهد شد.

۴. روشن‌شدن چراغ چک موتور
چشمک‌زدن یا روشن‌شدن چراغ اخطار پیشرانه، یکی دیگر از علائم ایجاد عیب در حسگر دمای خنک‌کننده است. در برخی خودروها، اگر ECU اشتباهی در سیگنال ارسالی حسگرها یا مدار الکتریکی آن‌ها تشخیص دهد، چراغ اخطار را روشن می‌کند.

حسگر دمای مایع خنک‌کننده یکی از مهم‌ترین حسگرهای واحد مدیریت پیشرانه‌ی خودرو است؛ زیرا اطلاعات ارسالی آن نقش مهمی در محاسبات و عملکرد موتور برعهده دارد. به همین دلیل، اگر علائم مذکور را در خودرو خود مشاهده می‌کنید، احتمالا حسگر دچار مشکل شده است. تعمیرکاران حرفه‌ای قادر خواهند بود عیوب موجود در خودرو را تشخیص دهند و بگویند به تعویض حسگر نیاز دارید یا نه.