نصب پلاک خودرو به منظور شناسایی خودرو و مالک آن، اولین بار در سال 1893 در کشور فرانسه به وجود آمده و تا سال 2015 عمر آن به 122 سال می‏رسد. در این مدت پلاک‏های خودرو تکامل یافته که نتیجه آن طراحی اصولی و کاربردی‏ تر شدن آنها بوده است. در ابتدا پلاک تنها برای خودروهای شخصی به کار می‏رفت ولی به تدریج کاربرد آن در موتورسیکلت، کامیون و حتی خودروهای دولتی نیز رواج پیدا کرد.            

پلاک خودروها معمولاً یک تکه از آهن، آلومینیم یا پلاستیک بوده که روی وسایل نقلیه موتوری، کامیون‏ها و تریلرها جهت شناسایی آنها و مالکین مربوطه نصب می‏شود. این شماره معمولاً از اعداد یا حروف و یا ترکیبی از آنها تشکیل شده است. پلاک خودرو برای کلیه وسایل نقلیه، منحصربه‏ فرد بوده و در برخی از مناطق این کد به صورت منطقه‏ ای یا کشوری در نظر گرفته می‏شود. 

پلاک خودرو اولین بار در چه کشورهایی استفاده شد؟

پیش از به کارگیری پلاک خودرو در فرانسه، در ایالت ویکتوریا در کشور کانادا از سال 1884 پلاک‏هایی برای کالسکه‏ ها استفاده می‏شد که البته توسط اسب کشیده می‏شدند  اما برای اولین بار در سال 1893 دولت فرانسه برای خودروهای پلیس خود از پلاک استفاده کرد. 

پس از فرانسه، دولت آلمان در سال 1896 و هلند در سال 1898 نصب پلاک خودرو را اجباری کردند. در آمریکا، کاربرد پلاک خودرو از سال 1901 و در نیویورک آغاز شد. با وجود اینکه مالکان خودرو در نیویورک موظف به نصب پلاک روی خودرو بودند، ولی هیچ ارگان دولتی پلاک خودرو را به آن‏ها تحویل نمی‏داد و مالکان خودرو باید شخصاً پلاک خود را می‏ساختند. این روند تا سال 1903 ادامه یافت تا اینکه ایالت ماساچوست برای اولین بار پلاک‏های یکسانی از جنس آهن با روکش لعاب را به مالکان خودروها ارائه کرد که البته تولید آنها بر عهده دولت آمریکا بود.

در دهه 1910 استفاده از فلز در پلاک خودرو به جای چرم، برزنت، سرامیک و چوب رواج یافت و در 1920 پلیس ماساچوست در زندان ایالتی چارلزتون پلاک خودروهای ویژه این ایالت را تولید کرد. در 1931 ایالت پنسیلوانیا برای خودروها پلاک شخصی ارائه کرد. در 1948 روی پلاک خودروهای آیداهو، عکس برگردان سیب زمینی توسط دست اعمال می‏شد و پس از آن روی پلاک الکل زده می‏شد.

 در 1956 اندازه پلاک‏های خودرو در تمام ایالت‏های آمریکا از 15 سانتیمتر به سایز استاندارد 30 سانتی‏متر تغییر یافت. 

در سال 1957 در ماساچوست، اولین پلاک برای رانندگان معلول که عضوی از بدن خود را از دست داده بودند، تولید شد. 6 سال بعد درکالیفرنیا برای آخرین بار پلاک‏های سالیانه خودرو را به تولید رساند، در صورتی که شماره‏ های فعلی برای طول عمر خودرو توزیع می‏شوند. 

در سال 1987 فلوریدا برای بزرگداشت فاجعه انفجار شاتل فضایی Challenger پلاک‏های ویژه‏ ای را ارائه کرد و در اواسط دهه 1990 پلاک‏های خودرو با نقش برجسته در نیویورک، کلرادو و آیووا تولید شد و پلاک‏های با شماره دیجیتال چاپی رواج یافتند. 

در حال حاضر در کشور آمریکا هر ایالت، پلاک خاص خود را با مدل و طرح خاص ویژه آن ایالت، برای شماره‏ گذاری خودروها ارائه می‏کند. اندازه استاندارد پلاک خودروها برای کلیه ایالت‏های آمریکا، طول 30 سانتی‏متر و عرض 15 سانتی‏متر است، در حالی که پلاک‏های استاندارد اروپا دارای 52 سانتی‏متر طول و 5/11 سانتی‏متر عرض هستند. 

پلاک‏های مدرن خودرو

در حال حاضر در بسیاری از کشورهای جهان، در داخل پلاک خودروها Chip‏های شناسایی (RFID) تعبیه می‏شوند که شامل اطلاعات خودرو و مالک آن است. نصب این چیپ‏ها در پلاک خودروها به پلیس کمک می‏کند تا در زمان تعقیب یک خودرو بتواند با استفاده از اسکنرهای ویژه ‏ای که در اختیار دارد، پلاک خودرو را در یک لحظه اسکن کرده و اطلاعات آن را به دست آورد. این سیستم شامل «تکنولوژی شناسایی پلاک خودرو» (LPRT) بوده که با گرفتن یک عکس از خودرو و خواندن اعداد روی آن، تشخیص می‏دهد که پلاک در کجا صادر شده و در کسری از ثانیه اطلاعات و سوابق مرتبط با خودرو و مالک آن را در اختیار پلیس قرار می‏دهد. 

همچنین دوربین‏ها، تجهیزات و سیستم‏های کنترل الکترونیکی کنار جاده ‏ها، پلاک خودرو را اسکن کرده و اطلاعات Chip را به صورت مستمر کنترل می‏کند و اطلاعات آن را به مرکز پلیس ارسال می‏کند. اطلاعات موجود در Chip شامل نوع خودرو، مدل، سال ساخت، رنگ، مشخصات مالک خودرو، وضعیت فعلی خودرو و وضعیت بیمه آن هستند.

پلاک‏های اختصاصی خودرو

در برخی کشورها امکان انتخاب شماره موجود در پلاک توسط مالک خودرو وجود دارد تا شخصاً شماره‏ ای که در پلاک خودروی او درج می‏شود را انتخاب کند. راننده می‏تواند شماره تلفن منزل، موبایل، پلاک خانه، سال تولد خود و یا هر شماره دلخواه دیگری را برای پلاک خودروی خود انتخاب کند. مثلاً در ایالت ویرجینیا حدود 16% از شماره پلاک خودروها به این صورت صادر شده ‏اند. 

بعضی از شماره پلاک‏های اختصاصی خودروها، دارای ارزش زیادی هستند و افراد ثروتمند مبالغ هنگفتی را برای خریدن آنها می‏پردازند. مثلاً در سال 2008 در انگلستان، شماره پلاک F1 به قیمت 875 هزار دلار فروخته شد که معادل هزینه خرید 2 دستگاه خودروی لوکس رولز رویس است. در همان سال نیز در کشور امارات متحده عربی، شماره پلاک 1 در یک حراجی خیریه در شهر ابوظبی به قیمت باور نکردنی 14 میلیون دلار فروخته شد که معادل هزینه خرید 8 دستگاه بوگاتی ویرون سوپراسپرت است.