همگام با کاهش درآمد سرانه ایرانیان و افزایش جمعیت کم درآمد، حوادث جدید و نگرانی‌های ناخواسته نیز افزایش یافته است. یکی از این نگرانی‌ها، مربوط به ایجاد تصادفات ساختگی برای دریافت دیه است. میزان دیه هر سال افزایش می‌یابد که میزان افزایش آن با افزایش بسیار بیشتر از میزان افزایش دستمزدها است. همین مساله به عاملی برای ایجاد تصادفات ساختگی جهت دریافت دیه تبدیل شده است.

بنابر اظهارات معاون پزشکی و آزمایشگاهی سازمان پزشکی قانونی کشور، طی سال گذشته ۸۳۱ پرونده مربوط به تصادفات ساختگی توسط کارشناسان این سازمان تشخیص داده شد. این میزان نسبت به سال قبل از آن یعنی ۱۴۰۰، به میزان ۱۴.۹ درصد افزایش داشته است. بنابراین در سال ۱۴۰۱، افراد بیشتری جهت دریافت دیه، تصادفات ساختگی ایجاد کرده‌اند.

از دریافت پول تا جرم سازماندهی شده
در ابتدا تصادفات ساختگی که لفظ قانونی آن صحنه زنی است، تنها برای دریافت دیه از رانندگان کاربرد داشت. رانندگان سراسیمه پس از برخورد با یک شخص، تنها به دنبال این بودند که شکایتی از آن‌ها نشود و میزان خسارت به حداقل برسد. در نتیجه نخستین اقدامات افراد تبهکار برای صحنه‌زنی، با موفقیت همراه بود.

با این حال پس از مدتی رانندگان نسبت به این موضوع اطلاع یافتند. برخی افراد نیز با نصب دوربین‌های ثبت وقایع، سعی کردند تا از این موضوع جلوگیری کنند. در نتیجه افراد به تنهایی نمی‌توانستند صحنه‌زنی انجام دهند. به همین دلیل باندهایی برای انجام این کار شکل گرفت. باندهای صحنه‌زنی پس از ایجاد تصادف ساختگی و مشاهده آگاهی راننده، اقدام به خفت‌گیری او و سرقت وسایلش می‌کنند. بنابراین امروز صحنه‌زنی و تصادفات ساختگی، جلوه دیگری را پیش روی رانندگان گذاشته است.

دوربین ثبت وقایع، یک آپشن کاملا کارآمد
به گفته مسعود قادی پاشا معاون پزشکی و آزمایشگاهی سازمان پزشکی قانونی، تشخیص گرفتن خسارت یا دیه بر عهده متخصصان این سازمان قرار دارد. ارائه فیلم لحظه تصادف در تشخیص اینکه حادثه صحنه‌زنی بوده است، به کارشناسان کمک می‌کند. از این رو با نصب دوربین ثبت وقایع، می‌توان از خسارات احتمالی این گونه برخوردها جلوگیری به عمل آورد.

بنابر تحقیفاتی که خبرنگاران داخلی از تصادفات ساختگی به عمل آورده‌اند، انجام صحنه زنی امروزه به صورت گروهی انجام می‌شود. باندهای متخصص این کار به کمین خودروهای گران‌قیمت می‌نشینند تا از طریق تصادف با آن‌ها، دیه و خسارت دریافت کنند. البته کارشناسان بیمه و همچنین کارشناسان پزشکی قانونی به راحتی اجازه دریافت دیه را صادر نمی‌کنند. در نتیجه کلاهبرداران پس از ایجاد تصادف، رانندگان را مجبور به پرداخت وجه نقد می‌کنند. البته باید خاطرنشان کرد که صحنه‌زنی یک جرم تلقی می‌شود و مجازاتی برای آن تعیین شده است.

بنابر اعلام سازمان بیمه مرکزی، یک سوم تصادف‌های منجر به دریافت دیه ساختگی هستند. سالانه ۲ هزار میلیارد تومان خسارت از صندوق بیمه‎ها برای این تصادف‌ها پرداخت می‌شود. تقریبا ۹۰درصد خسارت‌های تصادفات ساختگی خسارات مالی هستند و ۱۰درصد هم به خسارات جانی مربوط می‌شوند. خیابان‌ها و مناطق اعیانی شهر یا همان بالاشهر، جاده‌های برون‌شهری و روستایی و لاین سرعت اتوبان‌ها از جمله محل‌های کمین صحنه‌زن‌ها هستند.

مجازات ایجاد تصادفات ساختگی
بنابر اظهارات نعیم رضا نظامی چهارمحالی وکیل پایه یک دادگستری، هرکس با انجام اعمال متقلبانه مانند صحنه‌سازی صوری تصادف، تعویض خودرو یا ایجاد خسارت عمدی، وجوهی را بابت خسارت دریافت کند، به حبس تعزیری درجه شش و جزای نقدی معادل دو برابر وجوه دریافتی محکوم می‌شود.

یکی از تاکتیک‌های صحنه‌زن‌ها برای دریافت خسارت، ایجاد هیاهو در صحنه تصادف است. بنابراین لازم است تا رانندگان جزئیات دقیق حادثه را به خاطر داشته باشند و آن را برای افسر راهنمایی و رانندگی تشریح کنند. نخستین گام برای جلوگیری از پرداخت خسارت بی‌مورد، تعیین کروکی دقیق صحنه تصادف است که امکان سو استفاده از راننده را به حداقل می‌رساند.