بی‌شک افرادی که تجربه استفاده از گیربکس اتوماتیک به ویژه در ترافیک‌های شهری را داشته‌اند از عملکرد این گیربکس تمجید خواهند کرد. خبری از تعویض دستی دنده‌ها نیست و همچنین پای شما نیز به خاطر گرفتن پدال کلاچ خسته نمی‌شود و به‌طورکلی آرامش خاطر بیشتری در زمان استفاده از این نوع گیربکس وجود دارد؛ اما علیرغم مزیت‌های زیادی که این نوع گیربکس‌ها دارند، مشکلاتی نیز ممکن است رخ دهد و گیربکس از کار بیفتد.

یکی از مشکلات این نوع گیربکس‌ها را که شاید برخی رانندگان تجربه کرده‌اند گیر کردن دسته دنده در حالت پارک است. در این حالت امکان خارج کردن دسته دنده یا شیفتر از حالت پارک وجود ندارد. دلایل متنوعی برای رخ دادن این مشکل وجود دارد که از ساده‌ترین موارد همچون کم بودن میزان روغن گیربکس شروع شده و به موارد پیچیده‌تری همچون سوئیچ استارت معیوب می‌رسد. اگر خودتان این مشکل را تجربه کرده باشید احتمالاً نیازمند کمک گرفتن از یک مکانیک خبره برای یافتن ریشه مشکل خواهید بود اما بهتر است این مقاله را مطالعه کنید تا با مهم‌ترین دلایل گیر کردن دسته دنده در حالت پارک آشنا شده و با برخی راه‌حل‌ها نیز آشنا شوید.

گیر کردن دسته دنده در حالت پارک
در ادامه به برخی از مهم‌ترین دلایل رخ دادن این مشکل اشاره می‌کنیم:

سوئیچ چراغ‌ترمز معیوب
سوئیچ چراغ‌ترمز خراب یکی از معمول‌ترین دلایل گیر کردن دسته دنده در حالت پارک است. این سوئیچ چندین عملکرد دارد که اصلی‌ترین آن‌ها روشن شدن چراغ‌ترمز در زمان فشردن پدال ترمز خواهد بود. البته سوئیچ موردبحث یک مکانیسم ایمنی نیز هست که نقشی کلیدی در کارکرد صحیح سیستم‌های دیگر خودرو ایفا می‌کند. در خودروهای مجهز به گیربکس اتوماتیک، رانندگان برای اینکه دسته دنده را در حالت پارک قرار داده یا از آن خارج کنند باید پدال ترمز را فشار دهند. اگر سنسور خراب باشد امکان ارسال سیگنال به شیر برقی قفل داخلی وجود نخواهد داشت و بنابراین حتی اگر پدال ترمز را نیز فشار دهید نخواهید توانست شیفتر دنده را از حالت پارک خارج کنید. البته همین مشکل می‌تواند به خاطر خرابی فیوز چراغ‌ترمز هم رخ دهد هرچند رفع این مشکل نسبتاً ساده و کم‌هزینه است.

شیر برقی قفل داخلی خراب
جدای از سوئیچ چراغ‌ترمز خراب، شیر برقی معیوب نیز جزو معمول‌ترین دلایل گیر کردن دسته دنده در حالت پارک است. این قطعه با ماژول کنترل گیربکس TCM همکاری می‌کند و مسئولیت حفظ خودرو در حالت پارک تا زمان فشردن پدال ترمز را بر عهده دارد. اگر شیر برقی از کار بیفتد TCM نخواهد توانست دنده پارک را آزاد کند و بنابراین راننده نخواهد توانست دسته دنده را از حالت پارک خارج نماید. شیر برقی در خودروهای دارای شیفتر سنتی در زیر کنسول مرکزی قرار دارد اما در خودروهای مجهز به شیفترهای فرمانی می‌توان قطعه موردبحث را زیر ستون فرمان پیدا کرد. اگر شیر برقی از کار بیفتد باید آن را تعویض کرد. البته امکان خرابی این قطعه به خاطر مشکلات برقی خودرو نیز وجود دارد. برای اینکه بفهمیم خرابی این قطعه به خاطر مشکلات برقی است یا خیر می‌توان از مولتی متر استفاده کرد.

مکانیسم تعویض دنده معیوب
در چند سال گذشته برخی خودروسازان شروع به تولید خودروهای اتوماتیک با شیفترهای دنده الکترونیکی کرده‌اند به این معنی که برای فعال‌سازی دنده‌های داخل گیربکس از دکمه‌ها و رابط‌های برقی استفاده می‌شود. در مقابل خودروهای چند دهه قبل و همچنین بخش اعظم خودروهایی که هم‌اکنون در جاده‌ها تردد می‌کنند از مکانیسم‌های تعویض دنده مکانیکی برخوردار هستند. این دسته از خودروها دارای دسته دنده یا دکمه‌های بزرگ و چرخان برای انتخاب حالت‌های پارک، دنده‌عقب و درایو هستند. در طول زمان امکان خرابی کابل‌ها و قطعات داخل گیربکس وجود دارد و اگر این اتفاق رخ دهد شما نمی‌توانید دسته دنده را از حالت پارک خارج کنید. همانند سایر مشکلات ذکر شده، در این حالت نیز باید قطعه خراب یا شکسته شده را تعویض نمایید.

سوئیچ استارت معیوب
یکی از مشکلات نه چندان معمولی که باعث گیر کردن دسته دنده در حالت پارک می‌شود خرابی سوئیچ استارت است. این سوئیچ باعث روشن شدن موتور خودرو می‌شود و در نزدیکی ستون فرمان قرار گرفته است. زمانی که کلید را وارد شیار مخصوص کرده و می‌چرخانید، فشاری به پین‌های داخل سیلندر قفل استارت وارد و انرژی الکتریکی به موتور استارتر، شمع‌ها و… فرستاده شده تا نهایتاً خودرو روشن شود. اگر سوئیچ استارت خراب شود شاید امکان ارسال سیگنال درست به شیر برقی قفل داخلی وجود نداشته باشد و این به معنی عدم خارج شدن شیفتر از حالت پارک خواهد بود. برای حل این مشکل باید سوئیچ را تعویض کرد که کار نسبتاً پیچیده‌ای است و باید به متخصص آن مراجعه نمود.

سطح پایین روغن گیربکس
ساده‌ترین دلیل گیر کردن دسته دنده در حالت پارک را می‌توان کمبود روغن گیربکس و یا کیفیت پایین آن دانست. گیربکس برای عملکرد صحیح خود به شدت وابسته میزان مناسبی از روغن گیربکس است. همچنین این روغن باید کیفیت بالایی داشته باشد. اگر میزان روغن کم بوده یا اینکه کیفیت مناسبی نداشته باشد گیربکس نخواهد توانست به خوبی کار کند و مشکلاتی همچون داغ کردن، تعویض‌های سخت و خشن، صداهای عجیب و حتی عدم تعویض دنده رخ خواهد داد. اگر به مدت طولانی با خودرویی که روغن گیربکس کمی دارد رانندگی کنید آسیب‌های شدیدی به گیربکس و متعلقات آن وارد خواهد شد. با افزودن مقدار مناسبی روغن گیربکس می‌توان از مشکلات زیادی پیشگیری کرد هرچند احتمال نشتی روغن از برخی قطعات نیز وجود دارد که باید ریشه آن را یافت.

چگونه دسته دنده گیر کرده را آزاد کنیم؟
ما در این مقاله به دلایل گوناگون گیر کردن دسته دنده در حالت پارک اشاره کردیم. متأسفانه این مشکلی نسبتاً معمول در خودروهای مدرن است و مواردی که به آن‌ها اشاره شد تنها بخشی از دلایل رخ دادن مشکل هستند اما خبر خوب اینکه راه نسبتاً ساده‌ای برای آزاد کردن شیفتر دنده وجود دارد. در نظر داشته باشید این راه‌حلی اضطراری و موقتی است و اگرچه می‌تواند دسته دنده را از حالت پارک آزاد کند اما ریشه مشکل را رفع نخواهد کرد. همچنین امکان دارد راه‌حلی که ارائه می‌کنیم برای همه خودروها کارساز نباشد.

اما راه‌حل چیست؟ ابتدا ترمز پارک یا اضطراری خودروی خود را فعال کرده و سپس کلید را در استارت قرار داده و آن را در موقعیت ON قرار دهید اما موتور را روشن نکنید. در نزدیک شیفتر دنده یک شیار کوچک یا پوشش پلاستیکی وجود دارد که می‌توانید آن را باز کنید. با باز کردن این پوشش پلاستیکی حفره کوچکی پدیدار خواهد شد. می‌بایست یک وسیله نازک همچون کلید یا پیچ‌گوشتی را وارد حفره کرده و آن را به پایین فشار دهید. در همین حین باید پدال ترمز را نیز فشار دهید. سرانجام با طی کردن این مراحل باید سعی کنید دسته دنده را از حالت پارک خارج نمایید. همان‌طور که گفته شد این راه‌حلی موقتی بوده و برای همه خودروها جواب نمی‌دهد. اگر دسته دنده همچنان در حالت پارک باقی ماند باید به یک مکانیک باتجربه برای رفع مشکل مراجعه کنید.