فیلتر روغن موتور چیست؟
ابتدا باید بدانیم که اجزای مکانیکی درون موتور خودرو برای حرکت درست به یک روان‌کننده مناسب نیاز دارند تا از اصطکاکشان کاسته شود و بیشتر عمر کنند. این روان‌کننده مهم که به سردکردن موتور هم کمک می‌کند، با نام روغن موتور شناخته می‌شود. روغن موتور یک مایع غلیظ است که درون محفظه مخصوص روغن موتور ریخته می‌شود و عملکرد صحیح پیشرانه خودروی شما را تضمین می‌کند.

تا اینجای کار همه‌چیز خوب به نظر می‌رسد؛ اما مشکل از آنجایی آغاز می‌شود که می‌بینیم روغن موتور لزوما به‌صورت صددرصد خالص نیست و ممکن است همراه با خود، ناخالصی‌هایی را داشته باشد. اینجا است که فیلتر آن به ایفای نقش می‌پردازد. فیلتر روغن موتور که به اختصار به‌عنوان فیلتر روغن شناخته‌ می‌شود، یک صافی عبوری محسوب می‌شود که در مسیر روغن موتور قرار می‌گیرد و وظیفه اصلی آن، دریافت و جذب ناخالصی‌ها در محدوده‌ای مشخص است.

فیلتر روغن چه اجزایی دارد؟
این قطعه ساختار ساده‌ای دارد. هر فیلتر روغن کاغذی (نمونه رایج در بازار که با نمونه فلزی هم قابل‌تعویض است) شامل چند بخش اصلی است. تمام اجزا درون یک محفظه فلزی قرار می‌گیرند که خود با یک واشر آب‌بندی و قطعه وکیوم فیلتر بسته می‌شود. زیر قطعات یادشده، واشر آب‌بندی فیلرت و صافی کاغذی روغن قرار می‌گیرند. تمام این مجموعه، روغن ناخالص را از بالا دریافت و تمیز می‌کند.

صافی به‌کاررفته در فیلترهای روغن می‌تواند از مواد مختلفی تهیه شود که مرسوم‌ترین نوع آن، کاغذی است. این فیلترها که از جنس سلولوز تهیه می‌شوند، قابلیت جداسازی ذرات ۸ تا ۱۰ میکرونی را دارند. دوام کلی آن‌ها ۵ تا ۶ هزار کیلومتر است. جنس دیگر فیلترهای مصنوعی به شمار می‌روند که حدودا ۵۰ درصد ذرات ۲۰ تا ۴۰ میکرونی را با خود جذب می‌کنند؛ با این تفسیر در هر ۸ هزار کیلومتر تعویض می‌شوند. نوع آخر فیلترها هم انواع فلزی هستند که عمر بیشتر میان ۲ تا ۵ ساله دارند.

انواع فیلتر روغن
در خودروهای بازار ما به‌طور معمول از دو نوع فیلتر کارتریجی و پیچی استفاده می‌شود. نوع اول شامل المنت تصفیه می‌شود که هنگام تعویض، به‌همراه واشر آب‌بندی درون جایگاه مخصوصش قرار می‌گیرد؛ توجه کنید که باقی اجزای آن بخشی از خودرو محسوب می‌شوند و نیاز به تعویض ندارند. خودروهایی مانند پژو ۲۰۶ از این نوع فیلتر استفاده می‌کنند.

اما فیلتر پیچی برخلاف نوع کارتریجی یک مجموعه به‌هم پیوسته به شمار می‌رود که باید به‌کلی تعویض گردد. خودروهایی مانند پژو ۴۰۵ و پراید از این نوع فیلتر روغن استفاده می‌کنند.

چرا فیلتر روغن موتور ضروری است؟
وجود ناخالصی در روغن باعث تغییر ویسکوزیته یا گرانروی آن می‌شود و همین مسئله می‌تواند روی عملکرد صحیح موتور تاثیر مستقیم و آشکاری داشته باشد. از این رو، اطمینان از سلامت فیلتر روغن دوچندان می‌شود. اگر این فیلتر نتواند به‌درستی به ایفای نقش بپردازد، حتما عمر مفید موتور کاهش خواهد یافت.

مزایای استفاده از فیلتر روغن
فیلتر روغن خودرو قطعه‌ای نه‌چندان پیچیده است که با هر بار تعویض دوره‌ای روغن موتور می‌توان آن را بررسی کرد. استفاده از این قطعه ساده، مزایای زیر را به همراه دارد:

• تصیفه روغن آلوده و پاک‌سازی آن از ذرات بزرگ آسیب‌زننده به موتور
• جلوگیری از ورود روغن غلیظ به موتور
• افزایش طول عمر قطعات موتور با ایجاد بستر برای عملکرد روان

چه زمانی باید فیلتر روغن را تعویض کرد؟
هر وقت که رنگ روغن موتور به «قهوه‌ای سوخته» نزدیک شد، زمان تعویض فیلتر روغن هم فرارسیده است. البته اگر زمان تعویض روغن موتور شما برابر ۵ تا ۶ هزار کیلومتر باشد، می‌توانید فیلتر روغن را هم تعویض کنید.

خرابی فیلتر روغن موتور
البته سناریوهایی هم وجود دارد که در آن‌ها، فیلتر روغن عملکرد درستی از خود نشان نمی‌دهد.در این صورت، خودرو با روشن کردن چراغ روشن پشت صفحه آمپر، مشکل را به شما گوشزد خواهد کرد. به‌جز هشدار خودرو، با شنیدن صدای سایش فلزی از سمت موتور به‌همراه افت عملکرد کلی آن (مانند کاهش شتاب و حرکت سنگین) هم بهتر است نگاهی به فیلتر روغن خودروتان داشته باشید. توجه کنید که این علائم صوتی و فنی جدی هستند و باید حتما پیگیری شوند.

کدام جنس فیلتر روغن بهتر است؟
برای درک این مسئله باید توجه داشته باشید که وظیفه فیلتر، جذب ذرات مزاحم است. به این ترتیب دو فاکتور مهم جذب مناسب و عمر طولانی روی تعیین فیارت خوب تاثیر می‌گذارد. در میان فیلترهای موجود در بازار، فیلترهای کاغذی سلولوزی بهترین جذب را دارند اما درعین‌حال، کمتر از باقی انواع یادشده عمر می‌کنند. در سوی مقابل فیلترهای فلزی عمر بسیار طولانی دارند اما عملکردشان به‌مراتب ضعیف‌تر از انواع دیگر است. شما هم بسته به اولویت خود می‌توانید از فیلترهای گوناگون استفاده کنید اما توصیه ما، استفاده از نوع متداول است.

آیا فیلتر روغن قطعه‌ای مصرفی است؟
بله. این قطعه عمر مشخصی دارد. هر چه روغن استفاده‌شده در موتور خودرو کیفیت پایین‌تری داشته باشد و ناخالصی‌هایش بیشتر باشد، عمر فیلتر روغن زودتر به اتمام می‌رسد تا از موتور بهتر محافظت کند. به این ترتیب لازم است به تعویض به‌موقع آن یعنی حدودا هر ۶ هزار کیلومتر هم توجه داشته باشید.

آیا فیلتر روغن و فیلتر کابین فرق دارند؟
بله. فیلترهای متفاوتی در بخش‌های گوناگون خودرو به کار رفته‌اند که هر یک وظیفه صافی را برای یک مجرا و سیال به‌خصوص بازی می‌کنند. برای نمونه فیلتر روغن روی تمیزکردن روغن ورودی موتور و فیلتر کابین روی پاک‌سازی هوای ورودی به این بخش تمرکز دارد.